Een sterk openbaar vervoer is noodzakelijk. Voor ons allemaal. Of je nu jong of oud bent, openbaar vervoer is een essentiële pijler van een inclusieve en duurzame samenleving waar mensen actief deel van uitmaken. Beleidsmakers hebben er de mond van vol. Maar het wordt hoog tijd dat zij actie ondernemen. Dat zeggen de Vlaamse Jeugdraad en de Vlaamse Ouderenraad. Zowel op het vlak van bereikbaarheid en betrouwbaarheid, als wat de betaalbaarheid en de toegankelijkheid betreft, hebben Vlaamse jongeren en ouderen dezelfde bekommernissen. Want vervoersarmoede discrimineert niet op basis van generaties. 

Over generaties heen

Kinderen en jongeren reizen bijna dagelijks met het openbaar vervoer. Of het nu om op school te geraken is, of naar hun jeugdwerk, naar de stad om met vrienden af te spreken, of naar hun familie om een bezoekje aan hun oma of opa te brengen. En ook ouderen gebruiken het openbaar vervoer aan een hoge frequentie. Bijvoorbeeld om deel te nemen aan activiteiten, met vrienden of familie af te spreken, naar de dokter te gaan of vrijwilligerswerk te doen. 

Voor beide groepen is een sterk openbaar vervoer cruciaal. Elk met hun eigen blik en noden laten ze samen hun stem horen. Want een goed openbaar vervoer voor kinderen, jongeren en ouderen is toch een goed openbaar vervoer voor iedereen? Het zorgt voor verbondenheid. Zowel binnen als tussen generaties.

Trek uw plan?

Voor kinderen, jongeren en ouderen is het openbaar vervoer een belangrijke manier om zelfstandig te reizen. Iedere achteruitgang van het openbaar vervoer de voorbije jaren is een stap terug in hun zelfstandigheid. En dat is net het omgekeerde van waar iedereen voor pleit. Willen we niet allemaal een samenleving waaraan we zonder vervoerdrempels kunnen deelnemen? Waarin we zelf keuzes kunnen maken? Waarin we ‘onze plan kunnen trekken’? Maar de boodschap “trek uw plan” is door onze beleidsmakers wel erg letterlijk opgevat. Op dit moment voelen we ons in de steek gelaten.

Herinner je je de grote bezorgdheden bij de uitrol van het nieuwe vervoersplan, begin dit jaar? Het verdwijnen van meer dan 3000 bushaltes? Kinderen en jongeren die niet meer op school geraken of enkel via een ellenlange omweg? Ouderen die eerst honderden meters te voet moeten afleggen en niet langer vlot kunnen participeren aan de maatschappij? Die bezorgdheden zijn vandaag harde realiteit. Niet enkel voor kinderen, jongeren en ouderen, maar voor steeds meer groepen. Zeker voor personen die, om welke reden dan ook, minder mobiel zijn. Een betrouwbaar en goed ontsloten openbaar vervoer is voor hen van elementair belang.

Kostprijs loopt op ...

Openbaar vervoer moet niet enkel bereikbaar en betrouwbaar zijn. Het is ook noodzakelijk dat het betaalbaar is. Maar de afgelopen jaren werd reizen met bus, tram en trein alleen maar duurder. Voor veel mensen kunnen de kosten van het openbaar vervoer aanzienlijk oplopen. Denk maar aan gezinnen met meerdere kinderen die naar school moeten reizen, of aan ouderen met een beperkt inkomen. Al te vaak dragen zij de gevolgen van nieuwe prijsstijgingen zoals de jaarlijkse tariefaanpassingen bij de NMBS. Dit jaar liepen die op tot wel 5.9%. Bovendien werd aangekondigd dat het seniorenticket afgeschaft zal worden. En ook bij De Lijn had de indexering opnieuw grote gevolgen voor de tarieven. 

... toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid nemen af

Toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid zijn andere belangrijke factoren. Maar zowel op het vlak van fysieke toegang tot voertuigen en stations, als op het vlak van informatievoorziening en klantenservice, laat dit vaak te wensen over. Te hoge opstappen, automaten die niet werken, roltrappen of liften die buiten gebruik zijn of ontbreken, een app die ‘error’ geeft, infoborden die gedateerd zijn, slechte infrastructuur, afgeschafte loketten, ... Het zijn allemaal zaken waarmee ouderen en jongeren dagelijks geconfronteerd worden. En dat gebrek aan toegankelijkheid vormt een enorme hindernis voor hun mobiliteit en onafhankelijkheid. 

Openbaar vervoer kan niet worden overschat

Je financiële situatie, zorgnoden of leeftijd mogen nooit een drempel vormen om te kunnen participeren aan de samenleving. Het belang van openbaar vervoer voor kinderen, jongeren en ouderen kan niet worden overschat. Het is een cruciale factor in onze maatschappij die bijdraagt aan de inclusie, mobiliteit en kwaliteit van leven van jong en oud. 

Overheden en beleidsmakers moeten zich inzetten om openbaar vervoer bereikbaar, betrouwbaar, betaalbaar en toegankelijk te maken voor iedereen, zodat onze samenleving voor iedereen gelijke kansen biedt om actief te participeren. In het huidige regeerakkoord klinkt: “Mobiel zijn is essentieel om het eigen leven kwaliteitsvol uit te bouwen en te beleven”. Wel, wij vragen de toekomstige regering om die woorden kracht bij te zetten.

Want aan de vooravond van de verkiezingen nemen politieke partijen duidelijke en opvallende standpunten in. Iedere partij benadrukt in het partijprogramma het belang van een sterk openbaar vervoer. Maar wie zal hier ook echt voor zorgen na 9 juni? Wie durft er echt te kiezen voor een openbaar vervoer op maat van iedereen? 

Anna Roos, Voorzitter Vlaamse Jeugdraad & Jul Geeroms, Voorzitter Vlaamse Ouderenraad