Al jaren vragen mobiliteitsexperts en sociale organisaties om het openbaar vervoer in België te verbeteren. De nieuwe regeringen moeten samen werk maken van aantrekkelijk openbaar vervoer. Dat zeggen meer dan twintig organisaties die de krachten bundelen in een open brief. Ook de Vlaamse Ouderenraad ondertekent mee.
Een sterk openbaar vervoer is noodzakelijk. Voor ons allemaal. Of je nu jong of oud bent, openbaar vervoer is een essentiële pijler van een inclusieve en duurzame samenleving waar mensen actief deel van uitmaken. Beleidsmakers hebben er de mond van vol. Maar het wordt hoog tijd dat zij actie ondernemen. Dat zeggen de Vlaamse Jeugdraad en de Vlaamse Ouderenraad. Zowel op het vlak van bereikbaarheid en betrouwbaarheid, als wat de betaalbaarheid en de toegankelijkheid betreft, hebben Vlaamse jongeren en ouderen dezelfde bekommernissen. Want vervoersarmoede discrimineert niet op basis van generaties.
Begin 2023 raakte bekend dat de NMBS in de toekomst nieuwe tarieven zou hanteren voor het reizen met de trein. Het zogenoemde 'seniorenticket' zou verdwijnen en zou worden vervangen door een korting voor 65-plussers op het standaardticket. Maar een snelle berekening leert dat dat nog steeds véél duurder is dan het huidige 'seniorenticket'. Ouderen zijn dus erg ongerust. Enkele ouderenorganisaties, waaronder de Vlaamse Ouderenraad, stuurden daarom een brief naar de relevante beleidsmakers. En we waren te horen op Radio 1.
De nieuwe vervoersplannen van De Lijn zorgen voor onrust en heel wat moeilijkheden voor ouderen. Daarom trekt de Vlaamse Ouderenraad aan de alarmbel. “Laat ouderen niet achter in vervoersarmoede, want dit beknot hun sociale leven en zorgt ervoor dat maatschappelijke diensten minder bereikbaar zijn”, waarschuwt directeur Marijke Dheedene.
De berichtgeving over het nieuwe beheerscontract tussen de NMBS en de federale regering zorgt voor onrust en onzekerheid bij veel ouderen. Bezorgde ouderen contacteren de Vlaamse Ouderenraad met vragen over de impact die de afschaffing van het vaste tarief voor seniorentickets zal hebben.
Tegen eind 2021 sluit de NMBS 44 van de 135 loketten in België. Daar bovenop beperkt de vervoersmaatschappij de openingsuren in 37 andere stations. “Hallucinant”, vindt de Vlaamse Ouderenraad. “De NMBS lijkt misbruik te maken van de huidige coronacrisis om essentiële dienstverlening structureel af te bouwen.” De Ouderenraad vraagt aan de bevoegde minister om stappen te ondernemen.
De Vlaamse Ouderenraad pleit in een brief aan de verschillende vervoerregioraden voor voldoende aandacht voor de vervoersnoden van ouderen, zeker bij de invulling van het vervoer op maat. Dit vraagt om aandacht voor de drempels waar ouderen op botsen wanneer ze zich willen verplaatsen, maar ook om het betrekken van ouderen zelf.
De Vlaamse regering streeft naar een goed openbaar vervoersaanbod dat meer vraaggestuurd is. Voor de reiziger betekent dat maximaal inzetten op comfortabele voertuigen, optimale frequenties, concurrentiële snelheid en eenvoudig geïntegreerde dienstverlening en tarieven. In functie hiervan zal het decreet basismobiliteit worden herzien en evolueren naar basisbereikbaarheid.
Sinds 1 februari 2015 is het nieuwe tariefsysteem van De Lijn van kracht. Concreet betekent dit voor 65-plussers dat het gratis abonnement vanaf 1 september 2015 verdwijnt. Enkel personen met een handicap, oud-strijders en oorlogsinvaliden reizen vanaf dan nog gratis. Ouderen die zich voor hun 65ste verjaardag inschreven bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap of een Tegemoetkoming Hulp aan Bejaarden (THAB) ontvangen, worden door De Lijn beschouwd als persoon met een handicap. Voor de andere 65-plussers met een beperking is er nog geen oplossing.
Omdat mobiliteit bijdraagt aan de kansen tot actief ouder worden, is het belangrijk dat ouderen niet alleen de mogelijkheid krijgen om veilig met de wagen te rijden, maar ook dat ze kunnen gebruikmaken van aangepast (openbaar) vervoer en van veilige fiets- en voetpaden. De Vlaamse Ouderenraad wijst er in een advies op dat het de taak is van de Vlaamse overheid om werk te maken van duurzame mobiliteit waarbij elke burger, ongeacht zijn leeftijd, fysieke toestand of financiële situatie, vlot kan gebruikmaken van diverse soorten vervoersmiddelen.
Een goed uitgebouwd en toegankelijk openbaar vervoer garandeert de basismobiliteit voor iedereen, zeker ook voor de ouderen. Het biedt ouderen mobiliteitskansen die cruciaal zijn voor de sociale integratie, sociale en culturele participatie, het behoud van de autonomie en de mogelijkheid om in de vertrouwde omgeving te blijven wonen. Op deze manier draagt het openbaar vervoer bij aan de kansen tot actief ouder worden.