© Vlaamse Overheid

Het Regeerakkoord voor de nieuwe Vlaamse Regering is een feit. Deze Regering gaat naar eigen zeggen voluit voor een warm en welvarend Vlaanderen, maar als Vlaamse Ouderenraad worden we slechts lauw van dit Regeerakkoord.  

Hoewel de nieuwe coalitiepartners ouderen van onschatbare waarde voor onze samenleving benoemen, en ze negatieve stereotypen ten aanzien van ouderen willen tegengaan, wordt een “goeie oude dag” eerder stereotiep ingevuld. “Waardig ouder worden” wordt quasi enkel gelinkt aan zorg, ondersteuning om thuis te blijven wonen en dementie. Mocht ouderenbeleid enkel over zorg voor ouderen gaan, dan waren we voorzichtig positief. Echter, ouderenbeleid gaat veel verder dan zorg alleen, maar dat zien we te weinig terugkomen in het Regeerakkoord.  

 "Mocht ouderenbeleid enkel over zorg voor ouderen gaan, dan waren we voorzichtig positief."

Bovendien ontbreekt er een uitgesproken ambitie ten aanzien van deze grote en groeiende groep burgers. Aan het einde van de legislatuur van deze nieuwe Vlaamse Regering, zal 21% van de inwoners in Vlaanderen ouder zijn dan 67 jaar. En dat zal zich laten voelen in alle beleidsdomeinen. 

"Aan het einde van de legislatuur van deze nieuwe Vlaamse Regering, zal 21% van de inwoners in Vlaanderen ouder zijn dan 67 jaar. En dat zal zich laten voelen in alle beleidsdomeinen." 

Deze demografische realiteit zien we niet geïntegreerd in het Regeerakkoord. Een duidelijke visie op ouderenbeleid, die rekening houdt met de vergrijzing en verzilvering, is broodnodig. Vooral het feit dat er nog nergens sprake is van plannen voor een nieuw ouderenbeleidsplan, terwijl dit decretaal verplicht is, baart ons zorgen. We merken op dat er aandacht is voor beleid dat ouderen aanbelangt, maar deze aspecten zitten eerder impliciet en versnipperd doorheen het Regeerakkoord.  

Ouderenzorg  

Voor de Vlaamse Ouderenraad is het uitgangspunt dat elke persoon recht heeft op betaalbare, kwaliteitsvolle en toegankelijke zorg, ongeacht de beheersvorm, en vrij van keuze waar men die zorg wil krijgen. Daaromtrent zien we in het Regeerakkoord enkele positieve aspecten, zoals het voortzetten van de evolutie in de richting van een transparante boekhouding van ouderenzorgvoorzieningen, de bijkomende capaciteit en de betaalbaarheid van woonzorgvoorzieningen.  

Echter blijven we waakzaam. Want het aanpakken van de zogenoemde 'regeldrift', mag niet resulteren in minder handhaving. Kwaliteit van wonen, leven en zorg moet gewaarborgd blijven. De Vlaamse Ouderenraad vraagt bovendien om extra aandachtig te zijn bij het concretiseren van het inzetten van privékapitaal. Ook opvallend is dat er geen melding meer wordt gemaakt van de persoonsvolgende financiering voor ouderen.  

Het Regeerakkoord bevat terecht het belang van het doorbreken van taboes rond psychische problemen, maar legt hierbij enkel de nadruk op jongeren. Toch krijgen ook veel ouderen te maken met verlieservaringen en mentale uitdagingen. Specifiek rond eenzaamheid, zal er meer nodig zijn dan sensibilisering. Ook de meerwaarde van intergenerationele initiatieven wordt niet benoemd in dit Regeerakkoord.  

Het beleidsdomein Welzijn gaat breder dan zorg alleen, zoals ook in het Regeerakkoord wordt benadrukt. Niet alleen de ouderenzorg, maar het volledige ouderenbeleid vereist een holistische en interdepartementale aanpak, waarbij alle beleidsdomeinen betrokken zijn. We rekenen hiervoor op de coördinerende minister van Ouderenbeleid bij de opmaak van het nieuw Vlaams Ouderenbeleidsplan. 

Wonen 

“We zorgen ervoor dat de Vlaming zo lang mogelijk kan blijven wonen in zijn vertrouwde thuisomgeving”, ... klinkt als een positief uitgangspunt voor de Vlaamse Ouderenraad. De ouderen moeten hier wel keuzevrijheid over blijven behouden. Maar ook hier is een interdepartementale aanpak essentieel om dat verder te concretiseren.  

Rond het aspect wonen zien we, weliswaar versnipperd, opportuniteiten voor ouderen. Ook in dit Regeerakkoord wil men werk maken van minder drempels bij het ontwikkelen van nieuwe, innovatieve woonvormen. En ook het belang van levensloopbestendige woonomgevingen wordt onderschreven. Dat is goed, maar hiervoor kan niet alleen verantwoordelijkheid bij burgers worden gelegd. Bouw- en renovatienormen en –stimulansen moeten gericht zijn op levensloopbestendig wonen. We kijken uit naar de verdere concretisering.  

Gezien het grote aandeel ouderen dat in een sociale woning woont, stelt de Vlaamse Ouderenraad tevreden vast dat er verder wordt geïnvesteerd in het bijbouwen en renoveren van sociale woningen.  

Participatie en inclusie 

We juichen de erkenning van de verbindende en emancipatorische kracht van het sociaal-cultureel volwassenenwerk toe, en het belang ervan voor de vorming van een betrokken Vlaamse samenleving. De verminderde planlast voor verenigingen is een belangrijke verbetering. Ook de erkenning van het grote engagement dat vrijwilligers in onze samenleving opnemen, onderschrijven we. De Vlaamse Ouderenraad maakt hier graag mee werk van. 

Een verhoogde verkeersveiligheid en toegankelijk openbaar vervoer zijn voor veel ouderen cruciale voorwaarden om te kunnen participeren aan onze samenleving. Sterke investeringen in openbaar vervoer zijn dan ook een logische beleidskeuze. De maximale vrijheid van De Lijn qua tariefautonomie mag er tegelijk niet toe leiden dat tickets voor ouderen te duur worden.  

Levenslang leren wordt in dit nieuwe Regeerakkoord sterk vanuit een arbeidsmarktperspectief benaderd en beperkt tot het beroepsactieve deel van de bevolking. Hiermee wordt voorbijgegaan aan het feit dat veel ouderen ook na hun pensioen willen blijven leren en vaardigheden verwerven. Het preventieve aspect rond sociale contacten en cognitieve uitdagingen kan niet genegeerd worden. De Vlaamse Ouderenraad vraagt aandacht te hebben voor levenslang en levensbreed leren. Het draagt bij aan persoonlijke ontwikkeling, sociale participatie en maatschappelijke integratie. Ook armoede wordt primair benaderd vanuit ‘werken’ maar dat gaat voorbij aan de noden van ouderen in armoede. 

Wat betreft digitale inclusie, verbinden de coalitiepartners zich ertoe te blijven samenwerken met belangrijke en relevante e-inclusie-initiatieven van lokale besturen en het sociaal-culturele middenveld. De Vlaamse Ouderenraad hoopt dat voor deze succesvolle initiatieven een structureel Vlaams kader wordt gecreëerd. Naast het inzetten op een betere toegang tot digitale toepassingen, het versterken van digitale vaardigheden en voldoende ondersteuning is het belangrijk dat basisdienstverlening ook fysiek en telefonisch toegankelijk blijft.   

In het Regeerakkoord is overigens niks te vinden over ouderenbeleidsparticipatie, in tegenstelling tot de geuite ambities ten aanzien van kinderen en jongeren hieromtrent. 

Budgettaire realiteit 

De Vlaamse regering kondigt heel wat investeringen aan, maar tegelijk staan er besparingen op het menu. Voor ouderenzorg voorzien de coalitiepartners een bijkomende financiële injectie, maar de vraag is met welke financiële middelen men de plannen op de andere domeinen zal realiseren. Bijvoorbeeld op het vlak van wonen en mobiliteit? Zullen er voldoende middelen zijn voor echte vooruitgang? Het mag duidelijk zijn dat heel wat vragen vandaag nog onbeantwoord blijven. 

Hoe verder? 

Samen met onze lidorganisaties bestuderen we de beleidsplannen de komende weken diepgaander. Op basis van signalen en de inbreng van ouderen zelf gaan we graag in dialoog met deze nieuwe Vlaamse Regering. In de Vlaamse Ouderenraad vinden deze Regering en de nieuwe coördinerende Minister voor Ouderenbeleid een partner om tot een daadkrachtig ouderenbeleid te komen.  

We kijken uit naar een constructieve samenwerking, waarbij we samen bouwen aan een Vlaanderen dat iedereen kansen biedt om kwaliteitsvol ouder te worden.