De Vlaamse ministerraad bereikte op 23 september een akkoord over de begroting van 2024. Naar goede gewoonte volgt daarop de septemberverklaring van de minister-president. Ouderen kwamen daarin amper aan bod. De Vlaamse Ouderenraad keek daarom kritisch naar de beleidskeuzes voor het komende werkjaar. Welke maatregelen hebben een positief effect op ouderen, en welke niet?

Geen aandacht voor ouderen en hun (onbetaalde) engagementen

In eerste instantie merken we op dat de septemberverklaring vooral focust op de beleidsmaatregelen om meer mensen aan de slag te krijgen op de arbeidsmarkt. En dus al helemaal niet op de groep die niet langer actief is op de arbeidsmarkt, zoals ouderen. Toch hebben ouderen jarenlang bijgedragen tot de Vlaamse welvaart. Gepensioneerden versterken het sociale weefsel en dragen enorm veel bij aan de maatschappij, onder meer via onbetaalde engagementen. Denk maar aan het opvangen van kleinkinderen, mantelzorg of vrijwilligerswerk in verenigingen in de buurt. De Vlaamse regering lijkt de waarde hiervan te onderschatten.

Hoger zorgbudget

Elke Vlaming draagt via een jaarlijkse zorgpremie bij tot de Vlaamse sociale bescherming (VSB). Daartegenover staat dat, wanneer je nood hebt aan langdurige zorg en ondersteuning, je kan rekenen op financiële tegemoetkomingen en tussenkomsten die de zorg betaalbaar moeten maken. Eén van die tegemoetkomingen is het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden.

Om tegemoet te komen aan de stijgende kosten waarmee personen met complexe zorgnoden worden geconfronteerd, is beslist om dit zorgbudget opnieuw met 5 euro te verhogen van 135 naar 140 euro per maand. Tegelijk blijft de kostprijs van de dienstencheque – die ook door heel wat thuiswonende ouderen gebruikt wordt voor hun poetshulp – op hetzelfde niveau.  

Correctie van het groeipad voor de thuiszorg

Voor de thuiszorg wordt het voorziene groeipad, of de middelen die de Vlaamse regering voorzien had, aangepast. Er was gepland dat die zouden stijgen met 1%, maar de regering beslist nu om dit op 0,5% te behouden. De verklaring hiervoor klinkt dat de huidige middelen voor de thuiszorg niet opgebruikt werden.

De Vlaamse Ouderenraad maakt hierbij een belangrijke kanttekening. Volgens ons betekent die onderbenutting van de budgetten niet dat er geen nood is aan die zorg. Maar door de hoge energieprijzen en inflatie, besparen heel wat mensen met zorgnoden op thuiszorg. Ze kiezen vaak voor minder of zelfs geen zorg, omdat die te duur is. Omwille van financiële redenen krijgen mensen dus niet de zorg die ze nodig hebben. Tegelijk worden zorgvragen die er zijn niet beantwoord, omdat er geen zorgpersoneel gevonden wordt. Werken in de zorg is nog steeds niet aantrekkelijk genoeg.

Er zijn maatregelen nodig die aan die dubbele problematiek tegemoet te komen, eerder dan te besparen op thuiszorg.

Maatregelen voor personen met een handicap

Eerder al werden de wachtlijsten voor de zogenoemde 'priorgroep 1' van personen met een handicap, de groep met de hoogste en meest dringende groep noden, weggewerkt. Nu belooft de Vlaamse regering om extra middelen te voorzien voor personen met een handicap in de tweede en derde prioriteitengroep. Op die manier zouden ook die wachtlijsten weggewerkt kunnen worden.

Ook voor mensen die aan een progressieve aandoening lijden, of een aandoening waardoor hun toestand blijvend achteruitgaat, belooft de regering verbetering. De procedure zou versneld worden, waardoor deze groep aanspraak kan maken op een aangepast budget.

Verlenging renovatiestimulans

De regering besliste enige tijd terug om de MijnVerbouwpremies tijdelijk te verhogen. In de septemberverklaring werd nu aangekondigd dat deze tijdelijke verhoging verlengd wordt tot eind 2024. Dit betekent dat de percentages waarmee de investeringen worden terugbetaald voor de middelste en laagste inkomenscategorie behouden blijven op 35% en 50% en niet terugvallen naar respectievelijk 25% en 35%. Er is ook een verlenging voorzien van de extra premie voor asbestverwijdering in combinatie met muur- of dakisolatie tot einde 2025.  

Geen sterker openbaar vervoer

Op het vlak van mobiliteit vindt de Vlaamse Ouderenraad het een merkwaardige keuze om niet beter te investeren in het openbaar vervoer. Terwijl heel wat mensen zware hinder ondervinden van afgeschafte bushaltes en -lijnen, kondigt de septemberverklaring slechts 2 miljoen euro extra budget voor De Lijn aan. Wel wordt er 20 miljoen euro uitgetrokken voor particulieren en vzw’s die een elektrische auto willen kopen.