De Vlaamse Ouderenraad lanceert op www.kopzorgen.be de opvallende campagne 'Kopzorgen Verdienen Zorg'. Over ingrijpende veranderingen op oudere leeftijd wordt vaak licht heen gegaan, klaagt de Vlaamse Ouderenraad aan. “Alsof je er gewoon mee moet leren leven. Hulp op maat krijgen ouderen met psychische klachten amper.” Al te vaak dragen ouderen hun zorgen daardoor alleen. Of ze nemen een pilletje om het leed te verzachten. Dat moet anders.
Veel pilletjes, weinig therapie
“Bij mildere vormen van depressie, bijvoorbeeld bij mensen in een moeilijk rouwproces, moet de eerste behandelmethode psychotherapie zijn. Antidepressiva worden dan zelfs beter vermeden omdat de inname ervan het verwerkingsproces kan bemoeilijken.”
Confronterende verlieservaringen
Als oorzaak van die cijfers wijst de Vlaamse Ouderenraad vooral op de toenemende verlieservaringen naarmate mensen ouder worden. “Lang niet elke oudere wordt geconfronteerd met psychische problemen”, weet Vandenweghe. “Voor veel jonggepensioneerden breekt er net een fijne en actieve levensfase aan. Maar gaandeweg volgt ook de confrontatie met verlies: dierbaren die wegvallen of gezondheidsklachten die toenemen. Het maakt het allemaal veel moeilijker om in je dagelijks leven te blijven doen waar je belang aan hecht.”
Drie verklaringen voor gebrek aan hulp op maat
De Vlaamse Ouderenraad ziet drie verklaringen waarom ouderen er zo vaak alleen voor staan met hun zorgen. In de eerste plaats is er nog steeds sprake van een groot taboe, zeker bij de oudste ouderen. Luc Van de Ven: “Jongeren praten makkelijker over hun gevoelens en kunnen beter aangeven dat het hen even niet gaat. Bij ouderen blijven psychische problemen vaker verborgen. Het idee dat spreken zilver is en zwijgen goud, is zeker nog niet verdwenen.”
Daarnaast gaan we als samenleving anders om met ingrijpende veranderingen op latere leeftijd. We kijken anders naar een dertiger die zijn partner verliest, dan naar een tachtiger die afscheid moet nemen van zijn of haar levensgezel. Bepaalde uitdagingen beschouwen we als zaken die nu eenmaal bij het ouder worden horen en waar we mee moeten leren leven. Daardoor gaan we mensen minder snel toeleiden naar zorg en ondersteuning op het vlak van mentaal welzijn.
Dat merkte Marie-Ange (73), die vorig jaar haar man verloor:
“Hoe ouder je wordt, hoe meer het als normaal beschouwd wordt dat je je partner verliest. Alsof het iets is dat je zomaar moet kunnen aanvaarden en plaatsen. Maar je partner verliezen doet op elke leeftijd immens veel pijn. Bovendien heb je als oudere geen job meer waarop je kunt terugvallen. Ook de kinderen zijn het huis uit. Daardoor is het voor mij elke dag opnieuw zoeken naar een goede reden om uit bed te komen.”
Ook filosoof Jean Paul Van Bendegem verleende medewerking aan de Kopzorgen-campagne:
“Ik ben ervan overtuigd dat de miskenning van de rol van ouderen het zelfbeeld van ouderen enorm kan beïnvloeden. Je vraagt je af of je geen last bent voor anderen. Je moet al een heel sterk zelfbeeld hebben om die twijfels naast je neer te kunnen leggen.”
Daarbovenop komt nog dat de geestelijke gezondheidszorg voor ouderen veel minder is uitgebouwd. Zowel voor ouderen die thuis wonen, als ouderen die in een woonzorgcentrum wonen. Vandenweghe verklaart: “Het gespecialiseerde aanbod is gebrekkig. Bij heel wat psychologische hulpverlening is er een leeftijdsgrens: na 65 jaar kom je niet meer in aanmerking. Ook in de algemene zorg voor ouderen moet de aandacht voor psychische problemen naar een hoger niveau. Veel woonzorgcentra hebben maar net genoeg medewerkers om degelijke basiszorg te bieden, laat staan om daar bovenop voor goede psychologische ondersteuning te zorgen.”
Bezorgd over komende wintermaanden
Die noden ziet de Vlaamse Ouderenraad door corona alleen maar toenemen. “We weten dat de psychische aandoeningen bij ouderen toenamen de afgelopen maanden. En we zijn heel bezorgd over wat de komende maanden brengen.” Elk jaar opnieuw is de najaarsperiode een tijd waarin de eenzaamheidsgevoelens toenemen. In combinatie met de nieuwe coronagolf en de extra maatregelen, zal dat alleen maar erger worden volgens de Vlaamse Ouderenraad.
Kopzorgen verdienen zorg
De Vlaamse Ouderenraad lanceert de campagne ‘Kopzorgen verdienen zorg’. De organisatie vraagt daarmee aandacht voor het psychisch welzijn van ouderen. In dialoog met ouderen, experten en medewerkers op het terrein gaan ze op zoek naar hoe het beter kan. Doel is het pad te effenen voor de geestelijke gezondheidszorg die ouderen verdienen: van een luisterend oor tot psychologische hulp.
Op www.kopzorgen.be ontdek je alvast boeiende interviews met filosoof Jean Paul Van Bendegem en ouderenpsycholoog Luc Van de Ven – bekend van het Canvas-programma ‘Therapie’. Ook lees je er moedige getuigenissen van ouderen met kopzorgen en initiatieven van professionals die dag in dag uit op het terrein aan de kar trekken. In de komende maanden plant de Vlaamse Ouderenraad nog diverse initiatieven, samen met een brede waaier aan partners.
